Historia ujęta w filmie "13 sierpnia".

W trzynastym dniu Powstania w godzinach rannych rozpoczął się niemiecki atak na powstańczą barykadę usytuowaną na ulicy Podwale, od strony placu Zamkowego, bronioną przez żołnierzy batalionu AK „Gustaw”. Z opanowanego przez Niemców Krakowskiego Przedmieścia wjechały na plac Zamkowy dwa niemieckie czołgi typu PzKpfw IV, które zaczęły ostrzeliwać polskie stanowiska. Po chwili zza czołgów wyłoniła się niewielka tankietka. Na szarżujące pojazdy poleciały butelki z benzyną. Dwa czołgi się wycowały natomiast tankietka się zapaliła. Płonąca maszyna utknęła przed barykadą, a jej kierowca opuścił pojazd i uciekł. Powstańcy ugasili tankietkę i przepchneli ją na polską stronę.

Polskich żołnierzy zaskoczył fakt, iż zdobyty pojazd nie przypominał żadnego znanego im niemieckiego wozu bojowego więc potocznie został nazwany czołgiem. Nie posiadał też żadnego uzbrojenia, lecz tylko radiostecje.. Dowódca batalionu kapitan Ludwik Gawrych "Gustaw" oraz jego zastępca Włodzimierz Stetkiewicz "Włodek" kazali swoim żołnierzom trzymać się z daleka od tankietki. Podejrzewali, że jego porzucenie może być jakimś podstępem wroga, tym bardziej, że po utracie wozu Niemcy z niewiadomych przyczyn natychmiast wstrzymali ogień. W międzyczasie zgłosiło się dwóch Powstańców, którzy stwierdzili, że więdzą jak urochomić pojazd. Po uruchomieniu pojazdu wjechali nim w uliczki Starówki, budząc ogromny entuzjazm ludności cywilnej, która słysząc okrzyki "czołg zdobyty!" zbiegła się tłumnie, aby podziwiać zdobycz.

Wrak pojazdu-miny na ulicy Kilińskiego, 18 sierpnia 1944

W rzeczywistości zdobyty pojazd nie był czołgiem, lecz ciężkim transporterem ładunków typu Sd.Kfz. 301 Ausf. C Schwere Ladungsträger B-IV, należącym do specjalnego 302. Batalionu Pancernego. Pojazd był wykorzystywany m.in. jako samobieżny stawiacz min - służący do niszczenia umocnień. Zdobyty przez powstańców transporter przewoził 500 kilogramów materiału wybuchowego. w zamocowanym na pancerzu pojemniku. Powstańcy triumfalnie przejechali nim Podwale i Piekarską, Zapiecek i Rynek Starego Miasta.Sukcesywnie zbliżali się do swoich kwater na ul. Kilińskiego. Przy pokonywaniu małej barykady przy ulicy Kilińskiego (było to około godziny 18:00) z pancerza pojazdu zsunęła się umieszczona z przodu metalowa skrzynia z ładunkiem wybuchowym Nastąpił potężny wybuch, który spowodował prawdziwą masakrę. Zginęło ponad 300 osób, a kolejnych kilkaset odniosło rany. Większość rannych została w okrutny sposób zamordowana przez Niemców, którzy wkroczyli na Starówkę 2 września.

Do pobrania: